Onderzoeken en Verslagen – Vogelwerkgroep Alkmaar en Omstreken

Broedvogels van het stedelijke gebied van Alkmaar

Resultaten van 2014 vergeleken met drie voorgaande inventarisaties
Harry Smit, Maarten Platteeuw en Tom Damm

ISBN 978-94-91134-06-7

Alkmaar is een van de weinige steden in Nederland waar een traditie opgebouwd is van het inventariseren van in de stad broedende vogels. De eerste inventarisatie vond reeds in 1984 plaats en daarna is dit elke 10 jaar herhaald. In 2013-2014 is voor de vierde keer een inventarisatie uitgevoerd van alle broedvogels in het stedelijke gebied van Alkmaar. In deze ca. 30 jaar is op deze wijze een unieke serie ontstaan.
Vogels in het stedelijke gebied hebben nooit veel belangstelling gehad van vogelaars. Van soorten die vooral in de stad voorkomen, zijn de aantalsontwikkelingen dan ook niet goed bekend. Bovendien kunnen deze afwijken van landelijke trends, die vooral op het platteland gebaseerd zijn. De grens van het onderzochte gebied in Alkmaar is in grote lijnen het stedelijke gebied binnen de randwegen.
Voor de niet integraal getelde soorten dienden de resultaten van 40 vaste telgebieden als uitgangspunt om de aantallen in min of meer vergelijkbare wijken te schatten. De aldus verkregen aantallen leiden tezamen met de resultaten van de 40 telgebieden tot een schatting van de totale broedvogelbevolking van Alkmaar.
Alkmaar had in 2014 94.000 inwoners, evenveel als in 2004. De oudste, middeleeuwse bewoning van Alkmaar was tot het einde van de 19e eeuw beperkt tot het gebied binnen de stadswallen. Pas eind 19e eeuw begint de stad uit te breiden, het eerst met bewoning langs uitvalswegen als de Kennemerstraatweg en de Emmastraat en uiteindelijk in de 20e eeuw en begin 21e eeuw uitmondend in het stedelijk gebied zoals we dat nu kennen met een bebouwde kom die noordwaarts reikt tot aan het Geestmerambacht en die de oude dorpskernen van Koedijk in het noorden en Oudorp in het zuidoosten geheel heeft omsloten. Daarbinnen bevinden zich zeer diverse soorten wijken, met kleine huizen en kleine tuinen, maar ook met grote huizen en tuinen en relatief weinig hoogbouw. Er zijn vier grotere parken en diverse kleinere en smallere groenstroken en een aantal bedrijventerreinen met wisselende hoeveelheden begeleidend groen.
Van een elftal soorten zijn tijdens de eerdere broedvogeltellingen van het stedelijke gebied van Alkmaar nog territoria vastgesteld, maar in 2014 (voor sommige gebieden 2013) niet meer.
Als de broedvogels van Alkmaar in grote lijnen wordt bekeken, dan valt op dat in de 30 jaar dat dit onderzoek wordt verricht het merendeel van de soorten sterk is toegenomen. Pas bij de inventarisatie van 2014 zien we dat veel soorten niet verder toenemen of zelfs afnemen.